(c) iStock
Wij hebben er ook een thuis, een inbouwkachel. Gezellig op winterse zondagavonden. Maar sinds de Vlaamse Milieumaatschappij ons duidelijk maakte dat twee uur voor de open haard zitten evenveel fijn stof uitstoot als met een dieselauto naar Wenen rijden, slaan we al eens een winterse zondagavond over.
Dat Europa het verbranden van hout vanuit klimaatoogpunt als duurzame energie beschouwt, is om te lachen. Het lachen vergaat ons als we de impact van dat verbranden bekijken op de gezondheid. Vooral de uitstoot van fijn stof is aanzienlijk. De traditionele open haard scoort het slechtst en stoot vierduizend keer meer fijn stof uit dan een toestel op aardgas. Ook de gewone kachel is nog steeds een ramp; de pelletkachel stoot acht keer minder uit.
Maar zijn die pellets altijd duurzaam? Hout dat perfect als constructiehout kan worden gebruikt - dat CO2 nog decennia vasthoudt - of houtafval dat perfect kan worden gerecycleerd, kun je toch bezwaarlijk als 'groene brandstof' bestempelen?
Minister Schauvliege (CD&V) kwam laaiend enthousiast terug van Batibouw en kondigde meteen aan dat ze premies zou geven aan wie zijn oude kachel door een nieuwe vervangt. "Of je iemand die helemaal geen kachel koopt dan geen dubbele premie moet geven?", vroeg ik me meteen af. Het is ook zeer de vraag of zelfs die nieuwe kachels wel voldoende schoon zijn. Ze worden doorgaans getest in een laboratorium, zelden in werkelijke gebruiksomstandigheden. Sinds de dieselschandalen weten we wat die waard zijn, die labotests.
Filtersystemen
Voor we met premies zwaaien, moeten we dus eerst flink studeren. Welke goed werkende systemen bestaan er? Welke kachels? Welke filters? Moet je daar premies voor geven, of is het zinvoller die premies in pakweg warmtepompen of isolatie te investeren?
De wetenschappers zijn het erover eens dat uitstoot niet alleen bepaald wordt door de leeftijd van de kachel . Belangrijker is dat het hout correct gestapeld wordt in de kachel, volgens de regels van de kunst wordt aangestoken, op het juiste moment wordt bijgevuld met de juiste hoeveelheid hout, de juiste luchttoevoer krijgt, dat het hout goed droog en niet behandeld is... Een slecht gebruikte nieuwe kachel - met premie? - kan best vervuilender zijn dan een correct gebruikte oude kachel.
Kunnen filters op onze kachels en haarden een oplossing brengen? Ik laat me graag overtuigen, maar ben het nog niet. Er bestaan twee filtersystemen: een katalysator in de kachel of een elektrostatische filter boven aan de schouw. De eerste zorgt voor zuivering van gassen (bijvoorbeeld koolstofmonoxide en organische stoffen) maar veel minder van fijn stof. De tweede zorgt voor minder fijn stof maar laat de gassen grotendeels ongemoeid. Sommige van die gassen vormen op hun beurt fijn stof nadat ze de schouw hebben verlaten.
Over het rendement van die systemen bestaat er veel discussie. Zeker is dat die systemen onderhoud vragen. Elektrostatische filtersystemen hebben ook elektriciteit nodig om te werken. Als je ze niet aanzet of niet onderhoudt, los je niets op. Met of zonder premie.
